Luật sư làm rõ pháp lý: ‘Nếu không có văn bản, Messi kiện thì Jack thua’

Những ngày qua, việc ca sĩ Jack đưa hình ảnh trong buổi gặp gỡ danh thủ Lionel Messi vào trong MV Từ nơi tôi sinh ra của mình đã làm dấy lên nhiều ồn ào.

Bên cạnh những tranh cãi về tin đồn “Jack bỏ 60 tỷ đồng cho hành trình gặp Messi”, dư luận còn quan tâm đến bản quyền sử dụng hình ảnh Messi trong MV của Jack.

Về vấn đề này, Dân Trí có cuộc trò chuyện cùng Luật sư Phan Vũ Tuấn (Đoàn Luật sư TPHCM, Phó Chủ tịch Hội Sở hữu trí tuệ TPHCM).

Câu chuyện bản quyền hình ảnh Messi trong MV của Jack gây tranh cãi (Ảnh: Chụp màn hình).

– Những ngày qua dư luận quan tâm đến câu chuyện bản quyền hình ảnh của Messi trong MV của Jack. Trong trường hợp phía ca sĩ Jack được quyền sử dụng hình ảnh Messi và trường hợp không được quyền sử dụng hình ảnh thì tình huống pháp lý nào sẽ xảy ra, thưa ông?

Đây là một vụ việc mang yếu tố nước ngoài, việc xác định pháp luật điều chỉnh phải dựa trên nhiều dữ kiện nhưng các thông tin có được lại chưa đầy đủ. Do đó, chưa thể đưa ra đánh giá một cách chính xác về sự việc này.

Về cơ bản, pháp luật của các nước đều công nhận và bảo vệ quyền đối với hình ảnh cá nhân. Trong giới hạn thông tin còn hạn chế, giả sử pháp luật Việt Nam được áp dụng trong trường hợp này thì Khoản 1 Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015 có quy định:

“Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình.

Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý.

Việc sử dụng hình ảnh của người khác vì mục đích thương mại thì phải trả thù lao cho người có hình ảnh, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác”.

Từ quy định này, việc ca sĩ Jack sử dụng hình ảnh của cầu thủ bóng đá Lionel Messi trong MV ca nhạc Từ nơi tôi sinh ra có thể tạm chia thành các trường hợp như sau:

Trường hợp đã có sự đồng ý của Messi (hoặc tổ chức, cá nhân được ủy quyền hợp pháp) thì quyền và nghĩa vụ của Jack trong việc sử dụng hình ảnh của Messi sẽ được thực hiện theo thỏa thuận giữa các bên, miễn là không trái với quy định của pháp luật.

Trường hợp chưa có sự đồng ý của Messi (hoặc tổ chức, cá nhân được ủy quyền hợp pháp), việc sử dụng được xem là vi phạm quy định tại Khoản 1 Điều 32 Bộ luật Dân sự 2015.

Vì vậy, Messi có quyền yêu cầu tòa án ra quyết định buộc Jack và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan phải thu hồi, tiêu hủy, chấm dứt việc sử dụng hình ảnh, bồi thường thiệt hại và áp dụng các biện pháp xử lý khác theo quy định của pháp luật (bao gồm cả việc xin lỗi, cải chính công khai).

– Nếu một MV không bật “kiếm tiền”, không kêu gọi nhãn hàng tài trợ thì có xác định được tính thương mại trong đó không, thưa ông?

“Mục đích thương mại” theo quy định tại Điều 32 BLDS 2015 có thể hiểu khái quát là việc tìm kiếm lợi ích nào đó, có thể về lợi nhuận hoặc lợi ích khác cho chính người đó.

Việc xác định một hoạt động có mục đích thương mại hay không thì cần phải xem xét nhiều yếu tố, trong đó gồm người thực hiện hoạt động và mục đích mà người đó nhắm đến.

Một MV không bật “kiếm tiền”, không kêu gọi nhãn hàng tài trợ không có nghĩa là không có tính thương mại. Bởi vì:

Thứ nhất, MV có thể được xem như một hình thức quảng bá cho người làm MV, giúp họ nâng cao danh tiếng, uy tín và hấp dẫn khán giả. Điều này có thể mang lại lợi ích về mặt tài chính hoặc cơ hội hợp tác trong tương lai.

Thứ hai là vấn đề bản quyền âm nhạc. Nếu MV sử dụng bản quyền âm nhạc hoặc hình ảnh được bảo vệ bởi bản quyền và tạo ra lợi nhuận từ việc phân phối hoặc cung cấp nội dung này (qua mua bản quyền hoặc tiền quảng cáo), thì nó có tính thương mại.

Dù vậy, việc xác định được tính thương mại trong trường hợp MV Từ nơi tôi sinh ra là chưa đủ cơ sở và dữ liệu để đánh giá một cách chính xác.

Luật sư Phan Vũ Tuấn (Ảnh: Nhân vật cung cấp).

– Theo quan điểm cá nhân ông, Jack nên làm gì trong trường hợp này?

Nếu đã có sự đồng ý của Messi trước khi sử dụng, Jack cần tuân thủ đúng thỏa thuận của các bên.

Ngược lại, Jack cần nhanh chóng liên hệ với Messi để thương lượng về việc sử dụng hình ảnh; đồng thời Jack cần ngay lập tức chấm dứt việc sử dụng hình ảnh của Messi nhằm tránh tranh chấp, khiếu nại và hạn chế các thiệt hại không lường trước cho cá nhân Messi và chính mình cho đến khi nhận được sự đồng ý của Messi.

Ngoài ra, phía Jack cần cân nhắc đính chính, làm rõ những tin đồn sai sự thật tránh gây ảnh hưởng không tốt đến hình ảnh, uy tín, danh dự của các cá nhân liên quan để tránh các thiệt hại, tranh chấp, khiếu nại không cần thiết.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu: “Không biết pháp luật thì phải hỏi!”

Liên quan đến vấn đề này, Luật sư Nguyễn Văn Hậu – Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Thương mại Luật gia Việt Nam – trao đổi với Dân Trí như sau:

“Pháp luật Việt Nam và pháp luật quốc tế quy định rõ việc sử dụng hình ảnh của người khác. Cụ thể phải được sự cho phép của người đó hoặc người đại diện hợp pháp của người đó.

Trong trường hợp ca sĩ Jack muốn sử dụng hình ảnh Messi trong sản phẩm âm nhạc phải có sự đồng ý của Messi hoặc người đại diện hợp pháp của Messi.

Về thông tin những ngày qua, tôi thấy còn nhiều vấn đề chưa rõ. Có văn bản thỏa thuận phía Messi đồng ý cho phép sử dụng hình ảnh Messi trong MV của Jack không? Phải có văn bản, nói miệng không được. Còn nếu thỏa thuận miệng thì phải chứng minh, có người làm chứng.

Về mặt pháp lý, có những mẫu hợp đồng sử dụng hình ảnh cá nhân, nội dung hợp đồng bằng văn bản hoặc bằng miệng phải có thời hạn trong bao lâu, bao nhiêu năm, nội dung là gì, chi phí và phương thức thanh toán, quyền nghĩa vụ các bên, nếu vi phạm thì trách nhiệm ra sao, bồi thường như thế nào, sự kiện bất khả kháng thì xử lý ra sao?

Còn nói miệng thì sẽ rất bất lợi về mặt pháp lý cho bên sử dụng hình ảnh. Nếu phía Messi kiện, Jack thua. Không biết pháp luật thì phải hỏi, như bị bệnh thì phải tới bác sĩ, đó là bài học để cảnh tỉnh những người bị bệnh không đi hỏi bác sĩ mà lại tự mình khám chữa bệnh.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu (Ảnh: Nhân vật cung cấp).

Việc sử dụng trái phép hình ảnh của người khác đăng tải lên các mạng xã hội là hành vi vi phạm hành chính, có thể bị xử phạt theo Điều 101 Nghị định 15/2020/NĐ-CP ngày 03/02/2020 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bưu chính, viễn thông, tần số vô tuyến điện, công nghệ thông tin và giao dịch điện tử.

Ngoài ra, bên tự ý sử dụng trái phép hình ảnh của người khác còn có khả năng bị khởi kiện dân sự do đã xâm phạm đến quyền được bảo vệ về hình ảnh của người đó.

Dù MV không bật kiếm tiền, không kêu gọi nhà tài trợ nhưng sự xuất hiện của Messi đã gây bùng nổ truyền thông, hút lượng người theo dõi, những thông tin về Jack được chia sẻ rộng rãi trên các trang mạng xã hội, video thu hút khán giả truyền thông.

Lượng người theo dõi là một trong những thước đo kiếm tiền”.

Theo Dân Trí